Historie Rijkspolitie in Zeeland

HISTORIE KORPS RIJKSPOLITIE
DISTRICT MIDDELBURG <'86> ZEELAND

RIJKSPOLITIE IN ZEELAND

In 1945 werd in gevolge K.B. van 8 november 1945, kortweg ‘ het Politiebesluit 1945’ het Korps Rijkspolitie in het leven geroepen .Dit besluit lag ten grondslag aan de opbouw van de Nederlandse politie na de Tweede Wereldoorlog. De wijze waarop de politie toen was georganiseerd was een ‘noodformatie’ en in 1947 kwam het tot een definitieve organisatievorm.

Organogram 1945

Rijkspolitie afd. Oostburg Groep Sluis Groep Oostburg Groep Breskens Groep IJzendijke Groep Aardenburg Groep Philippine	Rijkspolitie afd. Hulst Groep Sas van Gent Groep Zuiddorpe Groep Koewacht Groep Axel Groep Hontenisse Groep Hulst Groep Clinge	Rijkspolitie afd. Middelburg Groep O-W-Souburg Groep Westkapelle Groep Sint Laurens Groep Kortgene
Rijkspolitie afd. Goes Groep ’s-H.Arendskerke Groep Ovezande Groep Kloetinge Groep Kruiningen	Rijkspolitie afd. Zierikzee Groep Haamstede Groep Bruinisse Groep Tholen

De indeling van het Korps Rijkspolitie in Zeeland werd herhaaldelijk gewijzigd. Sinds de oprichting van het korps in 1945 werden groepen en posten samengevoegd of opgeheven en ontstonden er nieuwe groepen. Mede als gevolg van gemeentelijke herindelingen hielden Rijkspolitiegemeenten op te bestaan. Per 1 juli 1966 was dit het geval met Nieuw- en Sint Joosland en Sint Laurens welke overgingen naar de Gemeentepolitie Middelburg, en met Oost- en West-Souburg en Ritthem welke 'verhuisden' naar de Gemeentepolitie Vlissingen. Per 1 januari 1970 maakten 's-Heer Arendskerke, Kattendijke, Kloetinge en Wolphaartsdijk deel uit van de Gemeente Goes en daarmee van de Gemeentepolitie Goes. Tenslotte, per 1 april 1970, kwamen Biervliet, Hoek en Zaamslag bij de Gemeentepolitie Terneuzen.

1947	Afdelingen werden opgeheven en er bleven 24 landgroepen onder de districtscommandant bestaan. De groep Clinge veranderde van naam: groep Nieuw Namen.
1948	De 24 landgroepen werden verder onderverdeeld in totaal 113 posten en rayons. Aan de districtscommandant werden 2 districtsrechercheurs en 2 speurhond geleiders toegevoegd. Ook de verkeerspost Terneuzen en de Parketpolitie kwamen in de organisatie. De onder de Gewestcommandant der Rijkspolitie te ’s-Gravenhage ressorterende Gemeentepolitiekorpsen van Goes, Terneuzen en Zierikzee, werden geheel zelfstandig.
1949	De groep Haamstede werd gesplitst in Haamstede en Brouwershaven.
1953	De groep Sluis werd opgeheven en gevoegd bij de groep Aardenburg en werd de groep IJzendijke opgeheven en gevoegd bij de groep Breskens.
1954	De groep Nieuw Namen werd gevoegd bij de groep Hulst en Philippine werd gevoegd bij de groep Sas van Gent
1955	De groep Haamstede en Brouwershaven werden samengevoegd tot de groep Brouwershaven en Koewacht en Axel samengevoegd tot de groep Axel.
1957	Onder invloed van de nieuwe Politiewet ontstond de groep Zierikzee
1967	De groep Kloetinge werd de groep Kapelle en werden de groep Sint Laurens en Oost- en West-Souburg opgeheven. Met de gemeentelijke herindeling ontstond de groep Veere.
1969	De gewesten werden opgeheven en het district Middelburg kwam rechtstreeks onder de Algemene Inspectie te vallen. De districtscommandant kreeg vier bureaus tot zijn beschikking: bureau Algemene dienst, bureau Recherche zaken, bureau Verkeerszaken en bureau Jeugdzaken. De groep Kruiningen veranderde in de groep Reimerswaal.
1970	De groep Breskens werd gevoegd bij de groep Oostburg.
1973	De groep Westkapelle veranderde in groep Valkenisse en de groep Brouwershaven in de groep Westerschouwen. De groep Bruinisse werd bij de groep Zierikzee gevoegd.
1977	De groepen Zierikzee en Westerschouwen werden samengevoegd tot de groep Schouwen-Duiveland. Ook de staf van het district werd gereorganiseerd. Er ontstonden 3 diensten: de Algemene Dienst, de Justitiële Dienst en de Dienst Administratie en Beheer.
1979	De groepen Aardenburg en Oostburg werden samengevoegd tot de groep West Zeeuwsch Vlaanderen
1986	De Dienst Administratie en Beheer werden gesplitst in een Dienst Financieel Economische Bedrijfsvoering en een Dienst Personeel, Opleiding en Vorming. Ook veranderde de naam in het district Zeeland.
1987	De groepen Axel en Sas van Gent werden samengevoegd tot de groep Midden Zeeuwsch Vlaanderen.
1989	Het beleidsplan ‘De brug naar de toekomst’ gaf een aanzet tot schaalvergroting en daarbij werden de groepen Hulst, Hontenisse en Midden Zeeuwsch Vlaanderen samengevoegd tot de groep Oost Zeeuws Vlaanderen; ook werden de groepen Veere, Valkenisse en Kortgene samengevoegd tot de groep Walcheren/Noord-Beveland.

Begin jaren tachtig vond 'kringvorming' plaats. Het district werd ingedeeld in de kringen noord, midden en zuid. Hierbij werden twee of meer aangewezen landgroepen op verschillende taakonderdelen en met inachtneming van de toenmalige organisatiestructuur samengevoegd teneinde een zo efficiënt mogelijke uitoefening van de politietaak te bereiken. Zowel de indeling in rayons als de kringvorming zijn te beschouwen als vroege samenwerkingsverbanden.

Organogram 1993

Groep Veere

Groep Valkenisse

Groep Kortgene
Groep Schouwen Duiveland

Groep Borsele

Groep Kapelle

Groep Reimerswaal

Groep Tholen

Groep Hulst

Groep Hontenisse

Groep Midden Zeeuws Vlaanderen
Groep West Zeeuwsch Vlaanderen

Groepsbureaus

De groepsbureaus waren voor veel collega’s de bases, van waaruit het werk werd gedaan. Vaak waren de bureaus al dan niet voor het politiewerk aangepaste woonhuizen, waarin muren werden weggebroken om grotere werkruimtes te creëren.

In de beginjaren hadden de bureaus alleen een gas- of oliekachel zodat het niet overal even warm was. Allerlei huishoudelijke klussen, zoals tuinieren, schilderen en behangen, vloerbedekking leggen en dergelijke werden als oneigenlijke taak, vaak door de politiemensen zelf uitgevoerd.

Voor groepsvergaderingen moest men vaak alsnog naar een grotere ruimte elders uitwijken: bijv. het gemeentehuis en de kantine van de brandweer

Naast het bureau stond(en) vaak één of twee dienstwoningen of er was in het bureau zelf een gedeelte, waar een wachtmeester jongere categorie (jc) of een aantal jc’ ers in woonden.

Pas later vond er nieuwbouw plaats. Prachtige bouwwerken, die vaak door de minister, de Algemeen Inspecteur of een andere hoogwaardigheid werden geopend. Ze waren van alle gemakken voorzien; centrale verwarming, goedgekeurde cellen en een moderne en beveiligde planton. Ook de kantine ontbrak niet waarin de personeelsvereniging een cafébedrijf runde, voor koek en zopie en de vette hap tijdens de nachtdienst.

Districtscommandanten

Sinds de oprichting van het Korps Rijkspolitie kende Zeeland 6 districtscommandanten. Zij hadden ieder zo hun verdiensten en hun ‘eigen’ aardigheden voor het district. Degene die het spits mocht afbijten was de eerste luitenant der Koninklijke Marechaussee A.J. van Thiel. Bij besluit van de Militair Commissaris voor de Provincie Zeeland gedateerd 25 januari 1945 werd hij –toen ook al- met terugwerkende kracht belast met de tijdelijke waarneming van de functie van Provinciaal Hoofd van de Rijkspolitie in Zeeland.

Op 1 maart 1947 werd hij opgevolgd door G.H. van Helden, die tot juni 1951 aan het roer bleef. Daarna werd hij commandant van het Gewest Groningen. W.H. van Ballegooyen Jong nam het roer van hem over. Hij bleef tot maart 1958. Hij vertrok toen naar de Algemene Inspectie.
A.J. van Thiel had het kennelijk naar zijn zin gehad in Zeeland, want hij kwam weer terug als commandant van het district Middelburg. Hij was de districtscommandant die het langst aaneengesloten in Zeeland bleef. In mei 1972 vertrok hij ook naar de Algemene Inspectie. W.D. Lanting werd zijn opvolger. In mei 1979 werd hij districtscommandant in Utrecht Vanuit Groningen kwam vervolgens J.J. Veenstra. Hij bleek tot 1987, waarna hij terugkeerde naar Groningen. In 1988 werd hij opgevolgd door A.A. Smeels.

1945 – 1947 A.J. van Thiel

1947 – 1951 G.H. van Helden

1951 -- 1958 W.H. van Ballegooyen-de Jong

1958 – 1972 A.J. van Thiel

1972 – 1979 W.D. Lanting

1979 -- 1987 J.J. Veenstra

1988 – 1994 A.A. Smeels

Districtsbureau

Ruim 38 jaar was de staf gevestigd in het centrum van Middelburg. Net na de Tweede Wereldoorlog startte de staf in het pand Dam 45. Kennelijk was de districtscommandant uit die tijd, majoor W.H. van Ballegooyen-de Jong, met deze huisvesting maar matig tevreden. In 1954 schreef hij aan de commandant van het Gewest ’s-Gravenhage, dat hij de onderbrenging van de staf en de verkeersgroep in het Abdijcomplex aan de Groenmarkt in Middelburg, zeer op prijs zou stellen. Hij had ook argumenten, waarom hij wilde verhuizen. Hij dacht, dat hij ‘zeer vermoedelijk’ een lagere huurprijs kon bedingen, op een tuinman kon besparen, minder moest betalen voor het schoonhouden en dat hij de telefoonkosten kon verminderen, als de telexkamer ook in het districtsbureau werd ondergebracht.

Toen voerde men dus ook al een zuinig beleid. Ruimtegebrek kwam echter niet in het rijtje voor. Toch kreeg hij zijn zin. Twee verdiepingen in het prachtig gerestaureerde Abdijcomplex kreeg hij tot zijn beschikking.

Op maandag 25 maart 1957 werd zijn districtsbureau geopend door naaste buurman, jhr. Mr. A.F.C. de Casembroot, Commissaris van de Koningin. De Commissaris hoefde het niet alleen te doen: ‘Commissaris der Koningin kreeg assistentie van politiehond’ kopte de PZC de andere dag. De hond heette ‘Duur’ omdat met de aanschaffing nogal wat geld gemoeid was. ‘ Duur’ voerde een perfecte sorteerproef uit, zodat de Commissaris de deur van slot kon doen.

In het begin van de jaren ‘70 kreeg men in de Abdij voor het eerst te maken met een chronisch ruimtegebrek. Eerst werd de verkeersgroep buiten de deur gezet. Dat gaf enig soelaas, maar niet voor lang. Interne verbouwingen volgden elkaar op, maar ruimtegebrek bleef. Men zat zogezegd bij elkaar op schoot. Dus moest de sfeervolle Abdij worden verlaten. Na een paar jaar touwtrekken werden in juli 1983 door de Rijksgebouwendienst, twee verdiepingen van het pand Dauwendaele III aan de Vrijlandsstraat in Middelburg gehuurd. In februari 1984 vertrok de staf van het district naar Dauwendaele.

De meldkamer, de technische en tactische recherche en jeugdzaken bleven achter in de Abdij. De verkeersgroep kwam ook weer naar Dauwendaele. De garages op het industrieterrein bleven wel beschikbaar als stalling voor de dienstvoertuigen.

Kort nadat het bureau in gebruik genomen werd, diende zich de mogelijkheid aan, dat de in de Abdij achtergebleven diensten ook naar Dauwendaele konden verhuizen. Op 13 juni 1986 werd het bureau geopend door mr. J.H. Grosheide. Hij hing in de kantine een foto van het nieuwe districtsbureau keuring netjes op zijn plaats tussen de foto’s van de dertien groepsbureaus, die Zeeland toen rijk was.

Bron: Terugkijkdoos Rijkspolitie Zeeland 1945-1993

Naar > menu artikelen district Middelburg / Zeeland.

Reageren op dit artikel: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Zoeken op deze site

Nieuwste artikelen

Wie zijn er online?